Praistorijska Umetnost [1]

Kada su pećinske slike u Laskou prvi put predstavljene javnosti 1948. godine, javnost je bila zapanjena. Zašto?

Neverica

Kako su ljudi iz praistorije, sa ograničenim resursima, mogli da stvore slike takve preciznosti i umetničke izražajnosti? Taj osećaj čuđenja se neprestano ponavlja sa svakim novim arheološkim otkrićem. Tokom devedesetih godina prošlog veka, starost najstarijih oslikanih pećina pomerena je unazad na oko 30.000 godina p.n.e., a sve su veće šanse da se ta granica u budućnosti dodatno produži. Istovremeno, savremene naučne metode—radiokarbonsko datiranje, spektrometrija mase ubrzivača i DNK analiza, omogućuju sve dublje razumevanje slika i njihovog kulturno-arheološkog konteksta. Broj sačuvanih dekorisanih pećina takođe stalno raste; do danas je registrovano preko 360 nalazišta samo u zapadnoj Evropi. Slični lokaliteti otkriveni su širom sveta, potvrđujući da je pećinska umetnost bila globalna pojava.

Pećinske slike u Evropi nastale su tokom kasnijih faza ledenog doba, u zajednicama lovaca-sakupljača.

U početku se verovalo da te slike jednostavno predstavljaju svakodnevni život tih ljudi. Međutim, ispostavilo se da mnoge pećine nisu služile za stalni boravak, a slike su često bile smeštene na mestima koja nisu bila lako vidljiva. To je navelo stručnjake da pretpostave da su neke pećine korišćene kao svetilišta, te da je čin oslikavanja imao ritualnu svrhu.

Tokom više decenija najrasprostranjenija teorija bila je da su slike povezane sa magijom lova. Prikazujući snažne, zdrave životinje—idealnu hranu—praistorijski ljudi su, verovalo se, pokušavali da obezbede uspešan lov. Ipak, kako su otkrivane nove pećine, pojavile su se sumnje. Analizom ostataka hrane pokazalo se da umetnici nisu slikali životinje koje su zaista konzumirali. Na primer, u Laskou je čak 90% ostataka hrane pripadalo irvasima, dok je ta životinja prikazana samo jednom.

U novije vreme pojavile su se alternativne teorije. Neki istraživači smatraju da se pojedinačne životinje ne smeju posmatrati izdvojeno, već u kontekstu celokupni „panel“—uključujući ruke, strelice, mreže i druge simbole. Hipoteze koje proizlaze iz analize figure „Kineskog konja“  predstavljaju upravo takav pristup.

Značajna pažnja posvećena je i vezama sa šamanizmom. U 19. i 20. veku, evropski antropolozi stekli su dragocena saznanja o kamenom slikarstvu južne Afrike, proučavajući šamanske rituale Bušmana. Na osnovu tih uvida, naučnici su počeli da istražuju sličnosti sa evropskim pećinskim slikama.

Otkriće & Zatvaranje Pećine

Marsel Ravida (fr. Marcel Ravidat) je, sa trojicom prijatelja, otkrio ulaz u pećinu Lasko 1940. godine. Njih četvorica su otkrili da su zidovi pećine prekriveni predstavama životinja. Pećina je otvorena za javnost 1948. Do 1955, međutim, ugljen-dioksid, koji su posetioci proizvodili (oko 1200 njih dnevno), vidljivo je oštetio crteže. Pećina je zatvorena za javnost 1963, crteži su restaurirani u originalno stanje, a pećina je stavljena pod stalni nadzor stručnjaka.